Συναυλία στη μνήμη του Ηλία Μακοβέι
Richard Strauss (1860-1911), Σουίτα σε σι ύφεση μείζονα, έργο 4
- Praeludium ii. Romanze iii. Gavotte iv. Introduction und Fuge
Η ‘Σουίτα για πνευστά’ γράφτηκε από τον Ρίχαρντ Στράους το 1884, τρία χρόνια μετά την περίφημη ‘Σερενάτα για 13 πνευστά’ και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα έργα του μεγάλου Γερμανού συνθέτη. Ο μικρότερος αριθμός opus της Σουίτας αφορά στο ότι η Σερενάτα έμεινε για χρόνια αδημοσίευτη. Το έργο αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξη της καριέρας του Στράους, όχι τόσο σε συνθετικό επίπεδο, όσο σε ό,τι αφορά την εξίσου εντυπωσιακή καριέρα του ως μαέστρου, που άρχισε ακριβώς με αυτό το έργο και μάλιστα σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες.
Η ‘Σερενάτα για πνευστά’ είχε συντελέσει στο να αναπτύξει ο νεαρός και άγνωστος ακόμη Στράους μία πολύτιμη για την ανάδειξή του σχέση με τον κορυφαίο μαέστρο της εποχής Χανς φον Μπίλοβ. Ο φον Μπίλοφ είχε εντυπωσιαστεί από αυτήν και την είχε ενσωματώσει για μία διετία στο πρόγραμμα των συναυλιών του. Στο τέλος αυτής της περιόδου ο φον Μπίλοφ ένιωσε πως ήταν ο καιρός να εισάγει στο πρόγραμμα ένα καινούριο έργο για πνευστά, ενόψει και της χειμερινής του περιοδείας με την Ορχήστρα Meiningen. Έτσι ανέθεσε στο νεαρό συνθέτη αυτό το εγχείρημα, επιθυμώντας αυτή τη φορά όχι αναφορές στον κλασικισμό, αλλά στο μπαρόκ. Η επιθυμία αυτή όμως άργησε να μεταβιβαστεί στον Στράους, που είχε αρχίσει άμεσα να συνθέτει και είχε ήδη ολοκληρώσει τα δύο πρώτα μέρη. Έτσι ενσωμάτωσε τις μπαρόκ επιρροές στα δύο τελευταία μέρη του έργου, που .
Όταν ολοκληρώθηκε η σύνθεση, ο φον Μπίλοφ επεφύλαξε μία έκπληξη στο δημιουργό της, αφού τον ανέβασε απροειδοποίητα στο πόντιουμ για να διευθύνει την πρεμιέρα της στο Μόναχο, χωρίς να του δώσει τη δυνατότητα να κάνει έστω και μία πρόβα με την ορχήστρα! Αν σκεφτούμε πως το Μόναχο ήταν και η ιδιαίτερη πατρίδα του Στράους, γίνεται κατανοητό το μέγεθος της πίεσης που δέχτηκε ο νεαρός συνθέτης. Η επιτυχία της συναυλίας πάντως συνετέλεσε στο να προσφέρει ο φον Μπίλοφ στον Στράους μία μόνιμη θέση βοηθού του και να ξεκινήσει μία υπέρλαμπρη καριέρα μαέστρου.
Η Σουίτα ακολουθεί την ενορχήστρωση της σερενάτας με τα 13 πνευστά, ενώ διατηρεί σε γενικές γραμμές και το στυλ της, αν και πρόκειται για ένα πιο ώριμο έργο και ιδιαίτερα πολύπλοκο έργο σε σχέση με την προϋπάρχουσα Σερενάτα. Τα δύο πρώτα μέρη είναι γραμμένα σε μορφή σονάτας, σε πιο συντομευμένη εκδοχή και χωρίς πολλές εκτεταμένες εξελίξεις. Το λυρικό δεύτερο μέρος καταλήγει σε μία παθιασμένη κόντα. Εδώ αλλάζουν τα δεδομένα λόγω της προαναφερθείσας αργοπορημένης ενημέρωσης του Στράους για την επιθυμία του φον Μπίλοφ σχετικά με τις παραπομπές στο μπαρόκ και έτσι ακολουθεί ο παραδοσιακός Γαλλικός χορός Γκαβότα, ή μάλλον μία πολύ πιο γρήγορη και σπιρτόζικη εκδοχή του. Το φινάλε επαναφέρει τα αρχικά μελωδικά θέματα του Praeludium και τα μεταμορφώνει για να καταλήξουμε σε μία συναρπαστική φούγκα.
Στο σύνολό της η σουίτα είναι ένα ρομαντικό έργο με σπάνιο εκφραστικό πλούτο και ενδιαφέροντες συνδυασμούς οργάνων, που δημιουργούν ποικίλα συναισθήματα και καθηλώνουν τον ακροατή.
Richard Strauss (1864-1949): Σερενάτα για 13 πνευστά σε μι ύφεση μείζονα, έργο 7
Ο Ρίχαρντ Στράους έγραψε σε ηλικία 17 μόλις ετών τη ‘Σερενάτα για 13 πνευστά’, που θεωρείται ένα από τα πλέον αξιόλογα έργα των νεανικών του χρόνων και παράλληλα σηματοδοτεί το τέλος αυτής της περιόδου και την είσοδο σε μία πιο ώριμη συνθετική περίοδο. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, πάντως, ο Στράους αποδεικνύει μία σπάνια ωριμότητα, που παραπέμπει σε πολλά σημεία στην ύστερη συνθετική του περίοδο. Παράλληλα, διαφαίνεται καθαρά το ταλέντο, που τελειοποίησε στην πορεία, της πλήρους αξιοποίησης κάθε διαθέσιμου οργάνου. Η πρεμιέρα του έργου έγινε στη Δρέσδη το Νοέμβριο του 1882 με μαέστρο τον Franz Wüllner.
Έργο της ρομαντικής περιόδου, αλλά με έντονες κλασικές αναφορές, η σερενάτα αυτή ενθουσίασε τον Hans von Bülow, για τον τρόπο που αναδεικνύει τη δεξιοτεχνική λάμψη των πνευστών και με τις ευγενικές μελωδικές της γραμμές, που μπορούν και μεταλλάσσονται στον πυρήνα του έργου παίρνοντας μία πιο δραματική διάσταση. Τη συμπεριέλαβε λοιπόν στο πρόγραμμα συναυλιών του με διάφορα σχήματα στη Γερμανία για τα επόμενα 2 χρόνια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνει διάσημος ο νεαρός Στράους, που ευχαρίστησε θερμά τον κορυφαίο μαέστρο για την τιμή που του έκανε. Μάλιστα, όταν βρέθηκε στην προετοιμασία μίας συναυλίας με το έργο του στο Βερολίνο, έλαβε στο τέλος της πρόβας το χειροκρότημα του φον Μπύλωβ και των μουσικών της ορχήστρας. Δεν βρήκε όμως το θάρρος αργότερα να ανεβεί στη σκηνή της συναυλίας για να γνωρίσει την αποθέωση και από το κοινό που τον αναζητούσε.
Το έργο είναι αφιερωμένο στον επί πενταετία δάσκαλο του συνθέτη Wilhelm Meyer και αποτελεί ένα φόρο τιμής στον κλασικισμό, με αρχικό πρότυπο την ‘Σερενάτα για πνευστά αρ.10’ (‘Gran Partita’) του Μότσαρτ. Οι πλέον έντονες επιρροές της προέρχονται από τους Μέντελσον και Μπραμς, ενώ δεν λείπουν και αναφορές στους αγαπημένους του συνθέτη, Σούμαν και Σούμπερτ. Ξεχωρίζει για τον έξυπνο τρόπο χειρισμού των οργάνων, τα εντυπωσιακά τους περάσματα και τους ενδιαφέροντες συνδυασμούς μεταξύ τους, που δημιουργούν συνεχώς νέα ηχοχρώματα, αποτελώντας ουσιαστικά μία μελέτη πάνω στα πνευστά.
Διεύθυνση ορχήστρας: Βλαδίμηρος Συμεωνίδης
Πρόγραμμα:
Ρίχαρντ Στράους: Σουίτα σε σι ύφεση μείζονα, έργο 4
Richard Strauss: Σερενάτα σε μι ύφεση μείζονα, έργο 7
Διαδικτυακή μετάδοση
Από το κανάλι της
ΚΟΘ στο Youtube & τη
Σελίδα της ΚΟΘ στο facebook